Tháng 3 năm 40 (sau công nguyên), hai chị em Trưng Trắc, Trưng Nhị là con gái lạc tướng Mê Linh, trước cảnh nước mất nhà tan, căm thù quân giặc tàn bạo, đã phất cờ khởi nghĩa. Lời thề “Đền nợ nước, trả thù nhà” của Hai Bà Trưng Trắc - Trưng Nhị trên dòng sông Hát đã vang vọng núi sông với hàng vạn dân chúng, tướng lĩnh, nghĩa quân cùng Hai Bà Trưng ào ào xuất trận với khí thế dũng mãnh. Chỉ trong thời gian ngắn, dưới sự lãnh đạo tài tình của Hai Bà, ngọn cờ chính nghĩa đã tung bay chiến thắng. Nền độc lập được khôi phục, chấm dứt giai đoạn thống trị của phong kiến phương bắc lần thứ nhất (dài 246 năm).

Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng là kết tinh của một quá trình đấu tranh kiên cường, bất khuất của người dân Việt cổ, làm chấn động cả cõi Nam. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã khắc dấu son đầu tiên trong lịch sử dân tộc, khẳng định vai trò to lớn của phụ nữ Việt Nam trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc. Dấu ấn này làm vẻ vang, rạng rỡ non song đất nước, tạo dựng truyền thống quý báu “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” là niềm tự hào của phụ nữ Việt Nam.

Lên ngôi Vua được 3 năm, quân giặc lại tràn sang. Ngày 6-2 năm Quý Mão, tương truyền sau khi quyết chiến với kẻ thù, Hai Bà đã gieo mình xuống sông Hát Giang tuẫn tiết. Sau khi mất, khí phách anh linh của Hai Bà kết thành tượng đá, theo dòng nước trôi xuôi, tới vùng đất bên dòng sông Cái. Một đêm đầu tháng 2 âm lịch, hai pho tượng tỏa sáng trên dòng sông Nhị, trước bãi Đồng Nhân. Dân làng Đồng Nhân Châu xưa (Nay là bến Bạch Đằng) lấy vải đỏ làm lễ rước tượng vào bờ. Tượng đá có thế hai tay giơ cao như đang rẽ nước tiến lên, đầu đội mũ trụ, thân mặc áo giáp đỏ với tư thế lẫm liệt của nữ Anh hùng. Vua Lý Anh Tông, niên hiệu Đại Định 3 (1142) được tin truyền lập đền thờ khang trang ngay tại bờ bãi. Năm Gia Long thứ 18 (1819), do sạt lở bờ sông, đền thờ Hai Bà Trưng được chuyển vào khu vực Võ Miếu, thôn Hương Viên, huyện Thọ Xương, là phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng ngày nay.

Nhân lên niềm tự hào, tiếp nối truyền thống của Hai Bà Trưng

Hằng năm mỗi độ xuân về, vào ngày 6 tháng hai (âm lịch), Lễ hội kỷ niệm cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng lại được nhân dân quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội tổ chức để tưởng nhớ công lao to lớn của Nhị vị Vua Bà, các vị tướng lĩnh tài ba, các nghĩa binh trung liệt và nhân dân đương thời anh dũng chiến đấu bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Năm 2020, Nhân kỷ niệm 1980 năm cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, cán bộ, Nhân dân trong quận vinh dự đón nhận Bằng xếp hạng di tích Đền - Chùa - Đình Hai Bà Trưng là Di tích kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt. Di tích gồm 3 hạng mục chính:

Đền Hai Bà Trưng (đền Hai Bà hay đền Đồng Nhân) có kiến trúc theo kiểu “nội công, ngoại quốc” thờ Hai Bà và 6 vị nữ tướng thân tín.

Đình Đồng Nhân nằm sát bên phải đền Hai Bà Trưng, thờ thần Cao Sơn Đại Vương, Quốc Vương Thiên Tử, thần Đô Hồ Đại Vương. Ngoài 3 vị thần này, đình còn thờ các vị thủy thần có công phù trợ cho cư dân sống ở ven sông.

Chùa Viên Minh nằm bên trái Đền, tên chữ Hán là “Viên Minh Tự”, tục truyền là tên gọi theo pháp hiệu của Hai Bà Trưng khi được triều đình nhà Lê tôn lên thành phật; Tên nôm là chùa Đồng Nhân hoặc được gọi với tên thành kính chùa Hai Bà. Đến nay, Quần thể Di tích đền thờ Hai Bà Trưng trở thành điểm tham quan thường xuyên của du khách.

Vinh dự, tự hào biết bao khi được sống, làm việc tại quận mang tên Hai Bà Trưng. Năm 2021 vừa qua, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân quận Hai Bà Trưng gặp nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Trung ương và thành phố, phát huy tinh thần năng động, sáng tạo với quyết tâm cao, cả hệ thống chính trị của quận Hai Bà Trưng đã vượt qua mọi khó khăn để thực hiện tốt “nhiệm vụ kép” vừa phát triển kinh tế - xã hội, vừa phòng, chống dịch Covid-19. Quận chủ động chuyển sang giai đoạn từng bước thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 để phục hồi phát triển kinh tế - xã hội. Quận đã hoàn thành 20/22 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng mà HĐND quận giao. Thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Cân đối thu - chi ngân sách được bảo đảm; tăng trưởng kinh tế được duy trì nhằm góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Thu ngân sách trên địa bàn quận vượt dự toán giao với 15.477 tỷ 494 triệu đồng, đạt 148,7% dự toán giao, tăng 20,8% so với năm 2020.

Năm 2022 dự báo là năm tiếp tục có nhiều khó khăn thách thức do đại dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp. Xác định rõ những cơ hội và thách thức đó, cả hệ thống chính trị của quận Hai Bà Trưng nêu cao tinh thần quyết tâm để thực hiện hiệu quả Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ quận khóa XXVI.

Tiếp nối truyền thống của hai nữ Anh hùng dân tộc Trưng Trắc - Trưng Nhị và truyền thống Anh hùng của quận, cùng với công cuộc đổi mới của Thủ đô, của đất nước, năm 2021, quận Hai Bà Trưng tiếp tục được đề nghị tặng Cờ Thi đua xuất sắc của Chính phủ. Đây chính là động lực để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân quận Hai Bà Trưng quyết ra sức thi đua, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ngay từ những ngày đầu xuân 2022, xây dựng quận ngày càng văn minh, giàu đẹp.

(Nguồn: Cổng TTĐT quận Hai Bà Trưng - Phòng Văn hóa và Thông tin quận)